2. Dünya Savaşı sonrası kurulan devlet hangisidir?

2. Dünya Savaşı sonrası kurulan devlet hangisidir?

A) İsrail
B) Çekoslovakya
C) Yugoslavya
D) Ukrayna

Doğru cevap A) İsrail. İkinci Dünya Savaşı’nın ardından dünya siyasetinde çok büyük değişimler yaşandı. Savaş, milyonlarca insanın ölümüne, ülkelerin yıkılmasına ve haritaların yeniden çizilmesine neden oldu. Bu dönemde ortaya çıkan en önemli yeni devletlerden biri ise İsrail Devleti oldu. 1948 yılında kurulan İsrail, hem 20. yüzyılın en tartışmalı devletlerinden biri hem de Orta Doğu’daki siyasi dengeleri kökten değiştiren bir unsur haline geldi.

Yahudi Halkının Tarihsel Arka Planı

Yahudiler tarih boyunca dünyanın farklı bölgelerinde yaşamış, ancak birçok kez sürgün ve zulme uğramış bir halktır. M.S. 70 yılında Roma İmparatorluğu döneminde Kudüs’teki tapınak yıkıldıktan sonra Yahudiler dünyanın dört bir yanına dağılmıştır. Bu olaya Diaspora (dağılma) denir. Yüzyıllar boyunca Avrupa’da, özellikle Orta Çağ’dan itibaren Yahudilere karşı ayrımcılık ve şiddet olayları yaşandı.

19. yüzyılın sonlarına doğru Avrupa’daki Yahudiler arasında, kendi yurtlarını yeniden kurma fikri güçlenmeye başladı. Bu düşünceye Siyonizm denir. Siyonizm hareketinin öncüsü Theodor Herzl, 1897 yılında İsviçre’nin Basel kentinde ilk Siyonist Kongre’yi düzenleyerek, “Yahudi ulusunun Filistin’de bir yurt edinmesi” hedefini ortaya koydu.

Filistin Toprakları ve İngiliz Mandası Dönemi

1. Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılmasıyla Filistin bölgesi İngiltere’nin yönetimine geçti. 1920–1948 yılları arasında Filistin, İngiliz mandası altında kaldı. Bu dönemde Avrupa’dan bölgeye göç eden Yahudi nüfusu hızla arttı. Ancak Arap nüfus, bu duruma tepki gösterdi. Yahudi göçü arttıkça Araplar ile Yahudiler arasında çatışmalar sıklaştı.

İngiltere, hem Yahudilere hem Araplara verdiği çelişkili sözler nedeniyle durumu kontrol edemez hale geldi. Siyonist örgütler İngiliz yönetimine karşı silahlı direniş başlattı. 1940’ların ortasında İngiltere, bu sorunu çözmekte zorlanınca meseleyi Birleşmiş Milletler’e taşıdı.

2. Dünya Savaşı ve Holokost’un Etkisi

İkinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan Holokost (Yahudi Soykırımı), İsrail’in kuruluş sürecini hızlandıran en önemli olaylardan biridir. Adolf Hitler yönetimindeki Nazi Almanyası, “ırkçı” ideoloji doğrultusunda Avrupa’daki Yahudileri sistematik olarak yok etmeye çalıştı. Toplama kamplarında yaklaşık 6 milyon Yahudi öldürüldü.

Bu trajedi, dünya kamuoyunda Yahudi halkına yönelik büyük bir empati ve destek yarattı. Artık birçok ülke, Yahudilerin kendilerine ait bir devlet kurma hakkını savunur hale geldi. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri, bu konuda aktif bir diplomatik rol üstlendi.

Birleşmiş Milletler ve Paylaşım Planı

1947 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, Filistin topraklarının iki devlete bölünmesi yönünde bir plan kabul etti:

• Bir Yahudi devleti (İsrail),
• Bir Arap devleti (Filistin) kurulacaktı.
  Kudüs ise uluslararası statüde, Birleşmiş Milletler denetiminde olacaktı.

Yahudiler bu planı kabul etti; ancak Arap ülkeleri ve Filistinli Araplar reddetti. Çünkü Araplar, topraklarının önemli bir kısmının Yahudilere verilmesini adaletsiz buluyordu.

İsrail Devleti’nin Kuruluşu

14 Mayıs 1948 tarihinde, İngiltere Filistin’den tamamen çekilmeden bir gün önce, David Ben-Gurion Tel Aviv’de İsrail Devleti’nin kurulduğunu ilan etti. Böylece Yahudi halkı, yaklaşık iki bin yıl sonra yeniden kendi bağımsız devletine kavuşmuş oldu.

Kuruluş bildirgesinden birkaç saat sonra ABD ve Sovyetler Birliği, İsrail’i resmen tanıdı. Ancak bu ilan, bölgedeki Arap ülkelerini öfkelendirdi. Ertesi gün, Mısır, Ürdün, Suriye, Lübnan ve Irak İsrail’e savaş ilan etti. Böylece Birinci Arap-İsrail Savaşı (1948–1949) başladı.

İsrail bu savaştan galip çıktı ve Birleşmiş Milletler’in planında kendisine ayrılan topraklardan daha fazlasını ele geçirdi. Bu savaşın sonunda Filistin devleti kurulamadı, yüz binlerce Filistinli mülteci durumuna düştü.

İsrail’in Kuruluşunun Sonuçları

İsrail’in kurulması, yalnızca yeni bir devletin ortaya çıkışı değil; aynı zamanda Orta Doğu’da uzun süreli bir çatışma döneminin başlaması anlamına geliyordu.

• Arap ülkeleri, İsrail’in varlığını meşru görmedi.
• Filistinliler, kendi devletlerini kuramadıkları için sürgün ve işgal altında yaşamaya başladılar.
• Bölge, 1956, 1967, 1973 gibi yıllarda tekrar tekrar Arap-İsrail savaşlarına sahne oldu.

İsrail zamanla güçlü bir orduya, gelişmiş bir ekonomiye ve ABD desteğine sahip oldu. Ancak kuruluşundan bu yana Filistin sorunu, hem bölgesel hem de küresel düzeyde çözülemeyen bir kriz haline geldi.

Savaş Sonrası Dünyadaki Dönüşüm

İsrail’in kuruluşu, 2. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan yeni dünya düzeninin bir yansımasıydı. Savaş sonrası:

• Birleşmiş Milletler kuruldu (1945).
• Soğuk Savaş başladı (ABD ve SSCB rekabeti).
• Eski sömürgeler bağımsızlık kazandı (Hindistan, Pakistan, Endonezya vb.).
• Ancak Orta Doğu’da, İsrail’in kurulması yeni çatışmaların merkezi haline geldi.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan devlet İsrail’dir.
Yahudi halkı, binlerce yıl süren sürgün ve özellikle Holokost’un travmasından sonra 1948’de bağımsızlığını ilan etti. Ancak bu olay, Filistinlilerin topraklarından edilmesiyle sonuçlandı ve Orta Doğu’da süregelen bir çatışmanın başlangıcı oldu.

Özetle:

• İsrail 14 Mayıs 1948’te kuruldu.
• Kuruluşunun temel nedeni: Siyonizm ve Holokost’un etkisi.
• Kuruluşu Birleşmiş Milletler’in paylaşım planına dayanır.
• Hemen ardından Arap-İsrail Savaşı başladı.
• Günümüzde hâlâ İsrail-Filistin sorunu dünya gündemindedir.

Doğru cevap: A) İsrail.